Խաչատուր Աբովյանի տնակը հայության նվիրական սրբավայրերից է: Յուրաքանչյուր ոք, ով հաղորդակից է դառնում հանճարեղ գրողի ու մտածողի սրտի արյունով գրված ստեղծագործություններին և լուսավորական պատգամներին, ցան­կություն է ունենում այցի գնալու նրա ծննդավայրը՝ Քանաքեռ:  Անցյալում տնակը փակ էր: Պատմում են, որ ուխտավորներն իրենց այրվող սրտի խոսքն ու համբույրը երկյուղածությամբ դրոշմում էին նրա պատերին ու հետները մի ափ հող առած՝ վերադառնում:

Հայ ժողովրդի տասնամյակների բաղձանքը՝ թանգարանի վերածված տեսնելու իր հոգևոր մշակույթի մեծ երախտավորի ծնված խրճիթը, իրականացավ միայն 1939 թվականին: Այն   ժամանակ Աբովյանների տոհմական տան հյուրասենյակի պատերին հապճեպորեն ամրացվեցին մի քանի ցուցանմուշներ, որոնք պատմում էին մեծ լուսավորչի կյանքի ու գրական-մանկավարժական գործունեության մասին, իսկ կից մառանում ի ցույց դրվեցին տնային գործածության զանազան իրեր: 1948 թվականի սեպտեմբերին, Աբովյանի մահվան 100-ամյա հոբելյանի առթիվ, թանգարանի ցուցանմուշները հարստացվեցին, իսկ հինգ տարի անց, 1953 թվականի գարնանը, վերափոխված հարևան շենքում բացվեցին նոր ցուցասրահներ: Աբովյանի կյանքի ու ստեղծագործության մասին պատմող նյութերը փոխադրվեցին այդտեղ խրճիթում թողնելով միայն կենցաղային գործածության իրեր: 1964 թվականի ապրիլի 20-ի որոշման մեջ միջթանգարանային խորհուրդը նշում է, որ տուն-թանգարանը պետք է հանդիսանա Աբովյանի` մեր ժողովրդին մատուցած մեծագույն ծառայությունները գնահատելու լավագույն արտահայտություն, Աբովյանի կյանքն ու գործունեությունը լայն մասսաներին ծառայեցնելու և պրոպագանդելու մի մշտաբորբոք օջախ, արդի թանգարանային սկզբունքով կառուցված ու կահավորված հաս­տատություն:   ավելին...